Barcino (kaszubskie Barcëno, niemieckie Bartin) – wieś położona w województwie pomorskim, w powiecie słupskim, w gminie Kępice, przy skrzyżowaniu dróg wojewódzkich nr 208 i 209, na trasie zawieszonej linii kolejowej Bytów-Korzybie (przystanek kolejowy Barcino). Leży około 7 km na północny wschód od Kępic. Liczy ok. 570 mieszkańców.
Pierwsze informacje o wsi pojawiły się w zapiskach historycznych w 1480 roku. W XV wieku Barcino należało do rodziny von Massow, w XVII stanowiło własność rodu Puttkamerów i Brunnonów. W dalszej kolejności właścicielami wsi były rodziny: von der Goltz, Hoym, Massow i Puttkamer. Ostatnim zaś Karl-Wilhelm Becker. Źródła podają, że w XIX wieku w okolicach wsi wydobywano bursztyn. Do najcenniejszych zabytkowych budowli w Barcinie należy barokowy pałac i późnogotycki kościół. Z zabytkowego wyposażenia pałacu zachował się jedynie niderlandzki piec i kominek. W otoczeniu obiektu rozciągał się duży park ze stawem, współcześnie zachowany fragmentarycznie. Kościół parafialny w Barcinie obecnie pw. św. Anny wzniesiony został w II połowie XVI wieku w stylu późnogotyckim. Wieża kościoła dobudowana została w XVII wieku. W latach 1864 -1865 kościół został rozbudowany w stylu neogotyckim. Z dawnego wyposażenia kościoła zachowała się średniowieczna chrzcielnica kamienna, ołtarz główny z II połowy XVIII wieku, ołtarz boczny w kaplicy z XIX wieku oraz dwa lichtarze z 1853 roku.
We wsi znajduje się Szkoła Podstawowa, oddział przedszkolny oraz świetlica wiejska i filia biblioteki.
Barwino (kaszubskie Barwino) – wieś położona w województwie pomorskim, w powiecie słupskim, w gminie Kępice, przy drodze wojewódzkiej nr 209 – łączącej drogę krajową nr 6 (Szczecin – Gdańsk) z drogą krajową nr 21 (Słupsk – Bytów – Miastko), około 2 km od Barcina. Wieś skupia 65 gospodarstw, w których zamieszkują 174 osoby. Miejscowość położona jest na wierzchołku wzniesienia (ponad 120 m n.p.m.), w otulinie lasów oraz użytków, z którego rozpościerają się malownicze widoki.
W latach 1975–1998 administracyjnie należała do województwa słupskiego.
Najstarszy zapis o wsi o nazwie Barwin pochodzi z 1518 r. Nazwa miejscowości Barwino (niem. Barvin) pochodzi prawdopodobnie od nazwy Barwa, Barwierz (star. golibroda, fryzjer, felczer) lub Barwoldus.
Do wczesnych lat 70. XX wieku w centrum Barwina stał dworek poniemiecki. Niestety został rozebrany z powodu złego stanu technicznego. Wokół jego terenu znajduje się szereg budynków architektury inwentarskiej, które prawdopodobnie należały do właściciela dworu (figurują one w ewidencji zabytków Słupskiej Delegatury Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Gdańsku). Obecnie większość z nich popada w ruinę. Tylko jeden poinwentarski obiekt, staraniem byłej sołtys – pani Honoraty Stępień – poddany został rewitalizacji i mieści obecnie Świetlicę Sołecką w Barwinie.
Charakterystyczną cechą zabudowy miejscowości jest dość duża ilość przedwojennych budynków. Spuścizna poniemieckiej architektury (budynki mieszkalne i inwentarskie) brak w Barwinie PGR’u oraz niedawno zrewitalizowany obiekt byłych budynków inwentarsko – mieszkalnych, nadaje sielskiego charakteru miejscowości. W 2015 r. wybudowano przy świetlicy stację rowerową.
Biesowice (kaszubskie Biésojce, niemieckie Beßwitz) – wieś położona w województwie pomorskim, w powiecie słupskim, w gminie Kępice.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa słupskiego.
Wieś po raz pierwszy została wspomniana oficjalnie jako odwieczne lenno rodziny von Zitzewitz w 1480 r. Do 1738 r. Biesowice należały do rodu von Zitzewitz, następnie zostały sprzedane hrabiemu Adamowi Joachimowi von Podewils. Ponownie wróciły do rodziny von Zitzewitzów w 1803 r. (odkupił je Franciszek Marcin von Zitzewitz z Ciecholubia) i pozostały w rękach rodu do 1945 roku.
Zabytkowy kościół i pałac w Biesowicach związany jest ściśle z właścicielami majątku. Pałac wraz założeniem parkowym powstał w II połowie XIX wieku. Składał się z dwukondygnacyjnego budynku głównego i dwóch dobudówek. Obok, w przybudówce, zachował się kompletny wystrój pomieszczenia kredensowego. Pałac otaczał przepiękny park założony w XIX wieku. Do zespołu dworskiego należała również stajnia ze spichlerzem z przełomu XIX i XX wieku. Obok dworu, szczególnie cennym, zabytkowym obiektem w Biesowicach jest XIX-wieczny kościół – dawniej protestancki, obecnie parafialny, rzymsko – katolicki pw. św. Andrzeja Boboli. Jego budowa związana była z rodem von Zitzewitzów. Ernst von Zitzewitz, który w 1884 roku przejął dobra biesowickie, na życzenie małżonki Nelly, wybudował w 1981 r. na terenie zespołu pałacowo – parkowego neogotycki kościół. Budynek został wymurowany z cegły na fundamencie kamiennym, pokryty dachem dwuspadowym z łupkiem kamiennym. Wyposażony jest on w pochodzące z czasów budowy świątyni oryginalne witraże, neogotycki prospekt organowy, emporę i kropielnicę w kształcie aniołka oraz dzwon spiżowy datowany na lata 1914 -1918.
W miejscowości znajduje się przystanek kolejowy Biesowice. We wsi znajduje się Szkoła Podstawowa, oddział przedszkolny oraz świetlica wiejska i filia biblioteki.
Bronowo (kaszubskie Brónowò) – wieś położona w województwie pomorskim, w powiecie słupskim, w gminie Kępice przy trasie zawieszonej linii kolejowej Korzybie-Bytów, w pobliżu drogi wojewódzkiej nr 209. Liczy 160 mieszkańców.
W latach 1975–1998 należała administracyjnie do województwa słupskiego.
We wsi znajduje się świetlica wiejska, plac zabaw. Przez Bronowo przejeżdża kolej drezynowa – atrakcja turystyczna gminy.
Ciecholub (kaszubskie Cechòlub, niemieckie Techlipp) – wieś położona w województwie pomorskim, w powiecie słupskim, w gminie Kępice, przy trasie linii kolejowej Piła Główna – Ustka, z przystankiem Ciecholub. Liczy 160 mieszkańców.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa słupskiego.
Do 2006 r. stał tu kościół ewangelicki szachulcowy z 1799 r. bez wyodrębnionego prezbiterium.
Po 1976 r. był nieużytkowany. Po zawaleniu się jednej ze ścian (w 2004 r.), został rozebrany, zrekonstruowany i przeniesiony do Warcina. W Ciecholubiu znajduje się nowa świetlica wiejska, niedaleko świetlicy znajduje się odrestaurowywany park podworski, który jest obecnie zagospodarowywany.
Darnowo (kaszubskie Darnowò) – wieś położona w województwie pomorskim, w powiecie słupskim, w gminie Kępice. Liczy 130 mieszkańców.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa słupskiego.
We wsi znajduje się filia biblioteki, która pełni funkcję centrum życia społecznego wsi.
Jabłoniec (kaszubskie Jabłóńc) – wyludniona osada leśna położona w województwie pomorskim, w powiecie słupskim, w gminie Kępice.
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa słupskiego.
W najbliższej okolicy znajdują się miejscowości: Bronowo, Gumieniec, Toczek, Glewnik, Obłęże.
Kępice (kaszubskie Hômer, niemieckie Hammermühle) – miasto w województwie pomorskim, w powiecie słupskim, położone na skraju Wysoczyzny Polanowskiej, w dolinie rzeki Wieprzy. Siedziba gminy to Kępice. Miasto otoczone lasami Puszczy Słupskiej, leży na trasie linii kolejowej Piła Główna – Ustka, z przystankiem Kępice i przy drodze wojewódzkiej 208.
W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa słupskiego.
Na terenie gminy Kępice zamieszkuje około dziewięciu tysięcy czterystu mieszkańców (stan na 31.12.2017 r.). Tendencje demograficzne wskazują na stały spadek tej liczby (ubywa ok. 50-70 osób rocznie).
W okolicy znajduje się kilka jezior np.: Obłęskie, Kryształek (nazwa gwarowa z powodu bardzo czystej wody), Łętowo, Jezioro Korzybie, Przyjezierze, Nakło. Przez miasto przepływa rzeka Wieprza.
Kępice to najmłodsze miasto w powiecie słupskim i jedno z najmłodszych na Pomorzu. Prawa miejskie otrzymały w 1967 r., w 2017 roku miasto obchodziło jubileusz 50-lecia nadania praw miejskich. Funkcjonuje tu zakład garbarski, który dawniej był fabryką papieru i celulozy, należącą do kanclerza Niemiec Otto von Bismarcka. Wsie gminy Kępice to w głównej mierze miejscowości związane z dawnymi majątkami ziemskimi, zabytkowe pałace, dwory, wiejskie zabudowania gospodarcze, przypominające dawne czasy i mieszkańców tych ziem, obiekty archeologicznego dziedzictwa kulturowego, a także pozostałości historycznej architektury przemysłowej. Dziś, po dynamicznym przemyśle, nie zostało wiele, udało się natomiast ocalić część pałaców i pamiątek po dawnych mieszkańcach tych ziem. W gminie Kępice niemal na każdym kroku odnajdujemy ślady historii.
W gminie od grudnia 1986 r. funkcjonuje Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy z siedzibą w miejscowości Kępice. Wcześniej, od stycznia 1967 r., istniał tu Zakładowy Dom Kultury prowadzony przez garbarnię — największy zakład produkcyjny w gminie, a później Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury.
Bibliotece Publicznej podlega Dom Kultury w Biesowicach oraz świetlice wiejskie, w: Obłężu, Płocku, Podgórach, Warcinie, Mzdowie, Osowie, Korzybiu, Barcinie, Żelicach, Barwinie, Pustowie, Bronowie, Darnowie, Osiekach, Ciecholubiu i Przytocku. Świetlice pełnią funkcję miejsc spotkań osób dorosłych oraz dzieci i młodzieży. Dorośli spotykają się tu na spotkaniach integracyjnych, zebraniach sołeckich, dzieci i młodzież mogą tu spędzić bezpiecznie czas, odrobić lekcje, wziąć udział w zajęciach edukacyjnych, kulturalnych, sportowych oraz rekreacyjnych.
W Kępicach funkcjonuje też Centrum aktywności Loklanej, Środowiskowy Dom Samopomocy, są dwie siłownie napowietrzne, parki, place zabaw oraz wypożyczalnia rowerów.
Infrastruktura w mieście jest modernizowana i przebudowywana dzięki dofinansowaniu ze środków zewnętrznych, gminnych oraz działaniom partnerskim np. z organizacjami pozarządowymi. Remontowane i budowane są ulice, parki, budowane są mieszkania komunalne, gmina przygotowuje się do procesu rewitalizacji, w ramach którego części miasta nadane będą nowe funkcje społeczno-kulturalne.
Korzybie (kaszubskie Korzëbié, niemieckie Zollbrück) – wieś położona w województwie pomorskim, w powiecie słupskim, w gminie Kępice przy drodze wojewódzkiej nr 209 i na trasie linii kolejowej 405. Miejscowość liczy około 919 mieszkańców.
W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie słupskim.
Do momentu wstrzymania ruchu na liniach kolejowych do Bytowa i Darłowa przez Sławno, Korzybie stanowiło stację węzłową. Niegdyś był tutaj ośrodek wydobycia i przetwarzania kredy jeziornej.
W latach 1900-1925 wybudowano większość budynków, w tym bloków kolejowych. Korzybie zostało zdobyte przez wojska radzieckie w marcu 1945 i włączone do Polski. Dotychczasowych mieszkańców wysiedlono do Niemiec. W tym też roku zaczęli pojawiać się pierwsi polscy osadnicy z dziećmi, które rozpoczęły naukę. 5 marca 1946 nastąpiło oficjalne otwarcie trzyklasowej szkoły podstawowej. Inicjatorką, organizatorką, pierwszą kierowniczką i nauczycielką była pani Zofia Bawolska.
We wsi znajduje się Szkoła Podstawowa, oddział przedszkolny oraz świetlica wiejska, mieszcząca się w Domu Strażaka. W Korzybiu znajduje się zorganizowana przez Lasy Państwowe leśna ścieżka edukacyjna oraz stadion klubu piłkarskiego Unia Korzybie.
Korzybie to miejscowość turystyczna – znajduje się tu piękne jezioro, w których chętnie kąpią się zarówno mieszkańcy, jak i turyści. Co roku organizowane są tu imprezy sportowe – w Boże Ciało Maraton Rowerowy Pomorza Środkowego, a w lipcu Bieg im. E. Garduły, liczący 10,5 km.
Mzdowo (kaszubskie Mzdowò) – wieś położona w województwie pomorskim, w powiecie słupskim, w gminie Kępice w pobliżu drogi wojewódzkiej nr 208. Miejscowość liczy około 105 mieszkańców.
W latach 1975–1998 należała administracyjnie do województwa słupskiego.
We wsi znajduje się świetlica wiejska, miejsce spotkań mieszkańców.
Obłęże (kaszubskie Òblëżé lub Òblãżé, niemieckie Woblanse) – wieś położona w województwie pomorskim, w powiecie słupskim, w gminie Kępice na Wysoczyźnie Polanowskiej przy drodze wojewódzkiej nr 208. Na zachód od miejscowości znajduje się Jezioro Obłęskie. Obłęże i okoliczne wioski (Barcino, Barwino i Osieki) powstały w pasie wykarczowanej w dużym stopniu Puszczy Korzybskiej. Miejscowość liczy 322 mieszkańców.
W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa słupskiego.
Najstarsza wzmianka o Obłężu pochodzi z 1301 roku.
Były majątek rycerski Obłęże, tworzący jeden klucz dóbr wraz z Barcinem, był jednym z najstarszych lenn rodziny Massow, która tutaj miała swoją siedzibę. Massowowie z Obłęża zostali wymienieni w XVIII w. wśród rodzin, które ze swoich zysków kapitałowych fundowały dla zdolnych uczniów stypendium na naukę w akademii lub gimnazjum akademickim. W 1823 r. przeprowadzono tu regulację gruntów, co zapoczątkowało rozwój wsi. Obłęże było znaczącym ośrodkiem hodowli owiec. W 1918 r. dobra obłęskie nabył graf Karl von Bismarck – Osten, a od 1922 r, ich ostatnim właścicielem był jego syn Friedrich Wilhelm.
W 1925 r. w Obłężu znajdowało się 50 budynków mieszkalnych ze 122 gospodarstwami domowymi i liczyło 556 mieszkańców.
Obłęże zostało zajęte przez Armię Czerwoną bez znaczniejszych walk w dn. 6-7.03.1945. Polska placówka administracyjna powstała wczesnym latem 1946 r. Majątek pozostał w posiadaniu Armii Czerwonej do 1957 r. Niemiecka ludność została wysiedlona do końca 1947 r. oprócz trzech czy czterech rodzin, które wysiedlono później.
Znani mieszkańcy: Kaspar Otto von Massow (1665–1736), urzędnik pruskiej administracji i minister wojny.
We wsi znajduje się z świetlica wiejska.
Atrakcją Obłęża jest jezioro Obłęskie – piękne jezioro, które pełni funkcję miejsca kąpielowego dla mieszkańców i turystów. Jest ono obecnie zagospodarowywane – powstanie tu baza sportów wodnych – do uprawiania kajakarstwa, wakeboardingu, nart wodnych, surfowania i nurkowania. Na plaży zbudowany będzie nowy pomost, przystosowany także do osób niepełnosprawnych. Przy jeziorze znajduje się Ośrodek Wypoczynkowy Sobótka, który także jest odnawiany – będzie tam baza turystyczna z miejscami noclegowymi, wypożyczalnia kajaków, wypożyczalnia sprzętu wodnego, przebieralnie oraz infrastruktura sportowo-rekreacyjna.
Płocko (kaszubskie Płockò, niemieckie Plötzig) – wieś położona w województwie pomorskim, w powiecie słupskim, w gminie Kępice. Miejscowość liczy 240 mieszkańców.
W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa słupskiego.
Zabytki, które warto zobaczyć w miejscowości: dwór klasycystyczny, zabytkowy kościół filialny.
We wsi znajduje się świetlica wiejska, pełniąca funkcję centrum spotkań mieszkańców.
Podgóry (kaszubskie Pòdgórë, niemieckie do 1937 Wendisch Puddiger, 1938-1945 Puddiger) – wieś w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie słupskim, w gminie Kępice przy trasie nieistniejącej już linii kolejowej Korzybie-Polanów. Miejscowość zamieszkuje 204 mieszkańców.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa słupskiego.
W Podgórach rośnie najgrubszy dąb w województwie. Drzewo z wyraźnymi objawami zamierania, posiada obwód 834 cm, a jego wiek jest oceniany na 500 lat.
We wsi znajduje się świetlica wiejska, pełniąca funkcję centrum życia społecznego mieszkańców.
Przytocko (kaszubskie Przëtockò, niemieckie Pritzig) – wieś położona w województwie pomorskim, w powiecie słupskim, w gminie Kępice. W miejscowości znajduje się przystanek kolejowy Przytocko. Miejscowość zamieszkuje 328 mieszkańców.
W latach 1975–1998 wieś położona była w województwie słupskim.
Wieś Pritzig była majątkiem należącym do rodu von Lettow. Sięgał on czasów kolonizacyjnych, jednak pierwsze zapisy pochodzą z 1473 r.
Pałac w Przytocku powstał w 1909 r. Wybudował go Fryderyk v. Grunberg, który rezydował w nim do 1945 r. W latach 1950-1960 obiekt był własnością PGR w Przytocku. W pałacu funkcjonowało również przedszkole. Następnie budynek przekazano w nieodpłatną dzierżawę Fabryce Igieł Dziewiarskich w Łodzi. Został on wykorzystany na kolonie dla dzieci pracowników Fabryki. W 1970 r. Fabryka zrezygnowała z dzierżawy z powodu zbyt wysokich kosztów utrzymania obiektu. W 1974 r. PGR decyzją Wojewody Koszalińskiego, przekazał nieodpłatnie pałac Prezydium Zarządu Głównego „Caritas” w Warszawie. W 1975 r. rozpoczęła się adaptacja budynku na cele opiekuńcze dla 60 chłopców upośledzonych umysłowo. Remont trwał dwa lata. Prowadzenie Domu Pomocy Społecznej dla Dzieci w Przytocku przejęło od Zarządu „Caritas” Zgromadzenie SS Franciszkanek Misjonarek Maryi. Siostry prowadziły dom do września 1990 r. 26 września 1990 r. została spisana umowa użyczenia pałacu pomiędzy Ministrem Pracy i Polityki Socjalnej a Zgromadzeniem Braci Szkół Chrześcijańskich. Na mocy umowy ZBSCH zobowiązało się do prowadzenia Domu Pomocy Społecznej w Przytocku. Do dziś ZBSCH prowadzi w pałacu Dom Pomocy Społecznej.
W rejestrze zabytków widnieje tylko park pałacowy.
We wsi znajduje się Niepubliczna Szkoła Podstawowa, oddział przedszkolny oraz świetlica wiejska, pełniąca funkcję centrum życia społecznego mieszkańców.
Pustowo (kaszubskie Pùstòwò, niemieckie Püstow) – wieś położona w województwie pomorskim, w powiecie słupskim, w gminie Kępice. Miejscowość liczy 190 mieszkańców.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa słupskiego.
We wsi znajduje się grodzisko słowiańskie położone na wzgórzu i ukryte głęboko w lesie. Otoczone zabagnionym terenem grodzisko było siedliskiem pierwszych Słowian na Pomorzu. Potwierdziły to badania archeologiczne. Przy drodze Ciecholub-Pustowo znajduje się pomnikowy głaz narzutowy.
We wsi znajduje się świetlica wiejska, pełniąca funkcję centrum życia społecznego mieszkańców.
Warcino (kaszubskie Warcëno, niemieckie Varzin) – wieś w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie słupskim, w gminie Kępice przy drodze wojewódzkiej nr 208. W kierunku północnozachodnim, przy granicy z województwem zachodniopomorskim znajduje się jezioro Lewarowe. Miejscowość liczy 424 mieszkańców.
W Warcinie znajduje się otoczony pięknym parkiem pałac należący niegdyś do niemieckiego kanclerza Ottona von Bismarcka. Do atrakcji Warcina należy również ogród botaniczny i bukowy park leśny z pozostałościami kaplicy rodziny Bismarcków. Do dziś przetrwały jedynie fragmenty mozaikowej posadzki i kamienie z muru, które i tak dają wyobrażenie o minionym pięknie tego miejsca. Przy ścieżce prowadzącej do kaplicy rosną najstarsze w Polsce daglezje. Park jest doskonale utrzymany, zachwyca dużą ilością gatunków drzew i krzewów, w tym wielu egzotycznych. W sąsiadującej z pałacem wozowni znajdują się miejsca noclegowe.
W Warcinie została pochowana żona Otto von Bismarcka – Joanna von Puttkamer. Przebywał tu z wizytą Heinrich Tiedemann.
Niemieccy kolonizatorzy nazwali na cześć Warcina wzgórze wulkaniczne Mount Varzin na Nowej Brytanii.
We wsi znajduje się Szkoła Podstawowa, świetlica wiejska, pełniąca funkcję centrum życia społecznego mieszkańców oraz boisko wielofunkcyjne.
Żelice (też: Żelice Górne; kaszubsie Żelëce) – wieś w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie słupskim, w gminie Kępice. Miejscowość liczy 60 mieszkańców.
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa słupskiego.
We wsi znajduje się świetlica wiejska, pełniąca funkcję centrum życia społecznego mieszkańców.